Bakteri bakımından zengin gıdaların zihinsel ve nörolojik sağlığımızı korumamıza yardımcı olabileceğine dair bulgulara bir yenisi daha eklendi.
İrlanda'da yapılan yeni bir araştırmanın ön bulgularına göre, bağırsaklara iyi geldiğini bildiğimiz fermente gıdalar beynimiz için de faydalı.
Gıdalar ruh sağlığımızı önemli ölçüde etkileyebilir ve özellikle bazı gıdalar beyni olumlu yönde etkileyebilir.
Örneğin, Preventive Nutrition and Food Science'da yayınlanan bir incelemeye göre, fermente gıdalar, öğrenme ve hafızayla ilgili olan beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF), glutamat, gama-aminobütirik asit (GABA) ve serotonin gibi nörotransmitterlerin salınımını modüle ederek bilişsel işlevi geliştirebilir.
Bir tür fermente lahana olan lahana turşusu, asetilkolin üretimi için gerekli bir amino asit olan kolin içerir. Asetilkolin kas kontrolü, sirkadiyen ritim ve hafıza ile ilgili bir nörotransmitterdir ve araştırmalar Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir.
Fermente gıdalar aynı zamanda önemli bir amino asit olan triptofan kaynağıdır. Vücut triptofanı melatonin hormonu (uyku-uyanıklık döngülerimizi düzenleyen) yapmak için kullanabilir.
Triptofan süt, ton balığı ve hindi gibi birçok et türünde bulunur.
Triptofan aynı zamanda ruh hali de dahil olmak üzere çok çeşitli beyin fonksiyonlarını etkileyen bir nörotransmitter olan serotonin için de önemli bir öncüdür.
Araştırmalar ayrıca fermente gıdalar tüketmenin beyin fonksiyonları üzerinde uzun ve kısa vadeli etkileri olabileceğini, bunun da ruh halinin iyileşmesine ve stresin azalmasına yol açabileceğini göstermiştir.
APC Microbiome, University College Cork ve Moorepark, Cork, İrlanda'daki Teagasc'tan (İrlanda Tarım ve Gıda Geliştirme Kurumu) araştırmacılar, hangi fermente gıdaların beyin için en iyisi olduğunu bulmak için büyük bir çalışma yürütüyorlar. Araştırma ekibi, beyin sağlığı için faydalı olduğu bilinen çeşitli metabolitleri bulmak için dünyanın dört bir yanından 200'den fazla gıdadan elde edilen verileri karşılaştırıyor.
Beyin Sağlığı için Fermente Gıdalar
Çalışma henüz ön aşamalarında olmasına rağmen, araştırmacılar şimdiye kadar elde edilen sonuçlar karşısında şaşırmış ve çok memnun olmuşlardır.
Çalışmanın yazarlarından Ramya Balasubramanian, "Sadece birkaç fermente gıdanın ortaya çıkmasını bekliyordum, ancak [test edilen] 200 fermente gıdanın neredeyse tamamı bağırsak ve beyin sağlığını iyileştirmek için bir tür potansiyel sergileme kabiliyeti gösterdi" dedi.
Hangi gıdaların beyin sağlığı üzerinde en önemli etkiye sahip olduğunu belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var, ancak birkaçı şimdiden öne çıkıyor.
Ramya, "Fermente şeker bazlı ürünler ve fermente sebze bazlı ürünler, bağırsak ve beyin sağlığı söz konusu olduğunda piyangoyu kazanmak gibidir" dedi.
"Şeker bazlı ürünlerin şeytanlaştırıldığını gördüğümüz her şeye rağmen, fermente şeker ham şeker substratını alır ve onu konakçı üzerinde faydalı bir etkiye sahip olabilecek çok sayıda metabolite dönüştürür. Dolayısıyla, içinde 'şeker' adı geçse de, nihai bir metabolomik tarama yaparsanız, şeker gıdada bulunan mikrobiyal topluluk tarafından kullanılır ve daha ileri çalışmalar için bizim tarafımızdan seçilmeye hazır olan bu güzel metabolitlere dönüştürülür."
Fermente şekerler meyvelerde, birçok sebzede, diğer karbonhidratlarda ve süt ürünlerinde bulunan laktozda bulunanları içerebilir.
Çalışma ilerledikçe Ramya, halkın ön sonuçlarını kullanabileceğini ve zihinsel sağlıklarını ve genel refahlarını desteklemek için diyetlerine fermente gıdaları dahil etmeyi düşünebileceklerini umduğunu söyledi.
Bağırsak Ruh Sağlığını Nasıl Etkiler?
Mikrobiyom, insan vücudu gibi belirli bir ortamda yaşayan virüsler, bakteriler ve mantarlar gibi tüm mikroorganizmaların bir araya gelmesidir. Bağırsaklar, insan mikrobiyomunun en kalabalık yerleşim yeridir. Bağırsak mikrobiyomu sindirime yardımcı olur, zararlı bakterileri yok eder, patojenlere karşı korur ve sayısız önemli metabolit üretir.
Son yıllarda bağırsak mikrobiyomuna büyük ilgi gösterilmekte ve bilim insanları bunun çok sayıda sağlık sorununu etkilediğini öğrenmektedir. Akıl hastalığı anlayışımız da mikrobiyomu içeren yeni çalışmalara dayanarak gelişiyor. Ruh sağlığını beyinde lokalize olarak görmek yerine, araştırmalar bağırsaklarımızın mikrobiyom-bağırsak-beyin ekseni yoluyla ruh halini ve davranışları etkilemede aktif bir rol oynadığını göstermektedir.
Microbial Ecology in Health and Disease dergisinde yayınlanan bir araştırma makalesi, bağırsak mikrobiyomu üzerine yapılan araştırmaların psikiyatri gibi disiplinlerde uzun süredir devam eden varsayımları nasıl yıktığını tartışıyor.
"Mikrobiyom-bağırsak-beyin ekseninin ruh hali ve davranışları etkilemede oynadığı aktif role ilişkin araştırmalar, ruh sağlığının bireysel beyinlerin içselleştirilmiş bir sorunundan daha fazlası olduğu sonucuna götürebilir" deniyor.
Çalışmaların bağırsak mikrobiyomunun bozulmasını (disbiyoz) stres, anksiyete ve depresyonla nasıl ilişkilendirdiği buna bir örnektir.
Clinics and Practice dergisinde yayınlanan bir araştırma derlemesinde, Texas Tech Üniversitesi'nden araştırmacılar, mikrobiyom-bağırsak-beyin ekseni olarak adlandırılan merkezi sinir sistemi ve bağırsak mikrobiyotası arasındaki iki yönlü iletişimin son yıllarda büyük ilgi gördüğünü belirtiyor.
"Bağırsaklardaki disbiyoz ve iltihaplanma, günümüzde toplumda yaygın olarak görülen anksiyete ve depresyon gibi çeşitli ruhsal hastalıklara neden olmakla ilişkilendirilmektedir."
Araştırmacılar ayrıca probiyotiklerin normal mikrobiyal dengeyi yeniden sağlayabildiğini ve bu gıdalara ve takviyelere ruhsal bozuklukların önlenmesinde ve tedavisinde potansiyel bir rol verdiğini belirtiyor.
Ruh Sağlığı için Fermente Gıdalar
Gıdalar bakteriler tarafından fermente edilir ve bu bakteriler ek işlemlerle öldürülmedikleri sürece gıdalarda yaşamaya devam edebilirler, bu da düşük kaliteli yoğurtlar gibi birçok gıdada yaygın bir durumdur. Canlı bakteriler içeren fermente gıdalar probiyotik olarak adlandırılır ve sindirim, ruh hali ve beyin sağlığını iyileştirmenin basit, uygun maliyetli bir yoludur.
Yukarıdaki İrlanda çalışmasından elde edilen bulgular, fermente gıdalardaki beyin güçlendirici metabolitlere ilişkin daha geniş bir içgörü sağlayabilirken, diğer çalışmalar da fermente gıdalar yemenin bilişsel işlev ve beyin sağlığı üzerindeki faydalarını araştırmıştır.
Birçok araştırma, sütte bulunanlar da dahil olmak üzere şekerleri parçalayan Lactobacillus (L.) bakteri türlerinin rolüne odaklanmıştır.
Aracılı fermente süt şeklinde Lactobacillus helveticus yiyen 60 ila 75 yaş arası yaşlı yetişkinleri içeren bir çalışmada, fermente sütün deneklerin bilişsel işlevlerini geliştirdiği bulunmuştur.
Japonya'da sağlıklı orta yaşlı yetişkinlerde yapılan bir çalışmada, probiyotik süt (L. helveticus CM4) tüketen katılımcıların bilişsel performanslarının da iyileştiği görülmüştür.
İran'da yaşları 60 ila 95 arasında değişen 60 Alzheimer hastası üzerinde yapılan bir çalışmada, katılımcılar probiyotik fermente süt (Bifidobacterium bifidum, L. casei, L. fermentum, L. acidophilus) tüketmiştir. Çalışma, probiyotik süt içen hastaların bilişsel yeteneklerinin geliştiği sonucuna varmıştır.
Clinical Nutrition and Metabolic Care'de 2022 yılında yayımlanan bir derlemede, mikrobiyomdaki diyet değişikliklerinin beyin sağlığını ve davranışını etkilediği, ancak bu bilginin nadiren klinik uygulamaya dahil edildiği belirtilmektedir.
Bu da, araştırmacılar bu gıdaların tedavi edici faydalarını kanıtlamış olsa da, bu bilgilerin doktorlar tarafından dikkate alınmadığı anlamına geliyor. Sonuç olarak, tıbbi tedavilerimiz gıdaların genel sağlığımız üzerindeki etkisini nadiren yansıtmaktadır. Mikrobiyomla ilgili mevcut ve gelecekteki araştırmalar kaçınılmaz olarak bize fermente gıdalar ve beyin de dahil olmak üzere vücut sağlığını nasıl iyileştirdikleri hakkında daha fazla ayrıntı verecektir.
Şimdilik, yoğurt, kimchi, miso ve lahana turşusu gibi fermente gıdaları diyetinize eklemek, bağırsak mikrobiyomunuzu geliştirmek ve beyin sağlığını iyileştirmek için mükemmel bir yoldur.
Emma Suttie, D.Ac, AP
Sağlık bölümümüz Ata Kültür Yuvası tarafından desteklenmektedir.
