Su üstünde hareket halindeki bir teknenin arkasından bırakılan seğirtme (Marmara’da) veya sırtı (Ege ve Akdeniz’de) olarak adlandırılan takım düzeneğinin av mahali üzerinde sürütülerek gezdirilmesi esasına dayanır. Doğal veya yapay yemli olarak iki türlü yapılır. Benim burada anlatacağım yırtıcı (predatör), orta veya yüzeye yakın sularda dolaşan ve yaşamlarını dibe bağımlı olmadan (pelajik) sürdürebilen büyük gezici balıkların, açık denizlerdeki avlanma tekniğini basitçe anlatmaktır.
Saldırgan ve yırtıcı olan orkinos, kılıç, torik, kofana veya benzeri avlarda genellikle bu teknik uygulanır. Teknikteki temel esaslar aynı olmakla birlikte, takımlarda ve uygulamalardaki değerler çeşitli koşullara göre farklılık gösterir.
Bu tip avların takımları genel anlamda ağır takımlar olarak adlandırılır ve düzenekler bu esasa uygun hazırlanır. Modern anlamda temel takım malzemeleri içinde, çekeri yüksek roller klavuzlu kamışlar, çıkrık makinalar, örgü (spectra veya dacron) olta ipleri, bilyalı fırdöndüler, fluorocarbon ve çelik tel bedenden ve yemlerden oluşan modern ana malzemelerdir. Ayrıca yardımcı malzeme olarak; daldırıcılar, sağlam iple küçük bir şamandıraya bağlı zıpkın ve kakıcı da ekleyebiliriz.
Takım :
Hedefteki avın özellikleri (ağırlık ve direnç mukavemeti) göz önünde bulundurularak oluşturulur. Buna göre benim orta ağırlık bir takım için kendime oluşturduğum malzemem şöyle. Kamış çekerim 50lb (22kg), çıkrık makina çekerim 15kg, spectra olta ipi çekeri 80lb (36kg) ve uzunluğu 450m. Burada dikkat edilmesi gereken beden çeker değerinin, komple donanımımızın ve can güvenliğimizin önemi açısından kamış veya olta (hangisinin çeker değeri düşükse onun değeri baz alınarak) en fazla 2/3 oranında olmasıdır. Örnek olarak benim kamış çeker değerim olta çeker değerinden az olması sebebiyle beden çeker değerimi kamışımın çeker değerini göz önüne alarak oluşturmam gerekir. Herhangi güçlü bir mukavemet karşısında veya olumsuzluk anında bedenin bu şekilde oltadan ayrılması kolaylaşır ve üzücü olaylara sebebiyet vermesi önlenir. Düzenek; beden 1.5 ila 2 kulaç fluoro carbon misinadan olup 50lb çeker değerine sahiptir, eğer daldırıcı (planner) yardımcı aracı veya kıstırma kullanılacaksa bu her iki aparatın kuvveti (hız/derinlik) veya ağırlığı oranında beden uzunluğunu da artırılmalıyız. Buradaki amaç sürütme anında yardımcı aracın su içinde yapacağı tepkime nedeniyle av üzerindeki ters etkisi, beden vasıtası ile yemden uzaklaştırılarak avın ürkmesi de mümkün olduğu kadar önlenmiş olur.
Uygulama Tekniği :
Açık denizlerde orta veya yüzeye yakın dolaşan balıklar süratli balıklardır, bazı türler saatte 90km hızın üstüne dahi çıkabiliyorlar. Bunun için teknemizin de saatte en az 10 knot (18.5km) bir seyir gücü hızına sahip olması gerekir. İlk hareket hızımız minimumda olmalı ve takımı suya yavaş yavaş bırakarak başlamalıyız. Takımı suya indirirken yemin hareketi gözlenmeli ve doğru durduğundan emin olunduktan sonra oltamızı teknemizin arkasından 50m kalama vererek bırakmalıyız. O andan itibaren güvenliğimizi düşünerek kesinlikle olta ipine dokunulmamalı ve müdahale etmeden güvenli bir konumda beklemeliyiz. Ayrıca çıkrık makinemizin gerilim ayarını, avın vurduğu anda boşalmasına izin verecek oran ayarında olmasına da dikkat etmeliyiz. Gezdirilecek yemin 2 ila 5 metre derinliğe indirilmesinden sonra teknemizin seyir hızına iki knot ile başlayarak üç veya dört knota çıkarmamız başlangıç için yeterlidir. Ayrıca aşağıda sıraladığımız bazı bilgileri de av esnasında göz önünde bulundurmakta fayda vardır.
1. Her zaman küçük yemle başlayıp ve duruma göre yeminizi büyütün.
2. Yapay yem rengini ve parlaklığını ortamına göre seçin.
3. Hızınızı ve yemin büyüklüğünü arttırdıkça av olacak balıkta büyüyecektir.
4. Uzun zaman sabit bir seyirde herhangi bir etki yoksa, yemi büyütüp daha derine daldırın ve seyir hızını da biraz artırın.
5. Balıkçıların en iyi dostları martılardır, çünkü balığın bulunduğu yeri yalnızca onlar söyler.
6. Avın yakalanması halinde onu hemen tekneye almak için acele edip heyecanla aniden çekmeye başlamayın, tekneyi ona doğru çevirip oltayı sararak boşluğunu alın, yol istediğinde de kaloma verin. Makinenizin sonuna gelen olta ve takımınızdan olmayın. Onunla oynayıp hem avın zevkini çıkartın hem de onu yorun, yoksa kullandığınız ince takım koparak "kaçan balık büyük olur" hikayesi ile kendinizi üzmeyin.
7. Yakalanan avın ne oluğunu tahmin etmek ustalaştıkça kolay olur. Mesela orkinos şiddetle atladığı yemi hızla derine çeker, kılıçbalığı yatay olarak deniz yüzeyine yakın sağa/sola hızlı hareket eder ve tekneye yaklaştığını hissettiği an direncinin en üst noktasını gösterir, köpekbalığı denizin içinden çekilen ağır bir yük gibidir.
Şamandıra ve zıpkının olması şu bakımdan önemlidir, eğer avımızla başa çıkamıyorsak ve ayrıca elden de kaçırmak istemiyorsak avın gözüyle sırt yüzgeci arasına sapladığımız zıpkını şamandırası ile birlikte denize bırakır oltayı keser atarız. Av yorulduktan ve kendini teslim ettikten sonra ancak onu güvenle alabilmemize yarar. Kakıç, büyük bir avı tekneye rahatça sallasırt yapıp çekebilmek için her zaman gerekli bir araçtır.