GELECEK TEHLİKELİ Mİ?
Dünya sürekli değişiyor ve bu söylediğim size ters gelse de daima iyiye doğru gelişiyor. Ama insanoğlunun beklentileri de arttığından, yani isteklerimiz sonsuz olduğundan bize her şey daha kötüye gidiyormuş gibi görünüyor. Belki de öyledir!
Dünyamızdaki değişim ve gelişimi trendlere bakarak önceden tespit etmek mümkün; ama iyi gelişmelere bile ihtiyatla yaklaşmak ve şeytanın avukatlığını yapmak gerekmez mi? Basiret bunu gerektiriyor.
İşte bu hafta yakın gelecekte maruf 10 ana trend ve insan davranışı neticesinde bilakis tehlike haline gelebilecek hususları irdeliyorum.
Bir süre önce iş dünyasının yakından tanıdığı Bernard Marr tarafından kaleme alınan Business Trends In Practice; The 25 Trends That Are Redefining Organizations* (Uygulamada İş Trendleri; Kuruluşları Yeniden Tanımlayan 25’ten Fazla Trend) isimli kitabın özetini ve kendi görüşlerimi paylaşmıştım. Trendlere farklı perspektiflerden yaklaşan; sadece bilgiyi sunmakla kalmayıp, edindiğimiz bütün bu bilgileri nasıl kullanacağımıza dair de yol gösteren faydalı bir kitaptı.
Bugün sizlerle paylaşacağım kitabın ismi ise Ten Global Trends Every Smart Person Should Know and Many Others You Will Find Interesting** (Her Zeki Kişinin Bilmesi Gereken On Küresel Trend ve İlginizi Çekebilecek Daha Birçoğu). Kitabın yazarları Ronald Bailey ve Marian L. Tupy. Ronald çevre politikası ve bilim ile kamu politikaları arasındaki ilişki üzerine; Marian ise küreselleşme, küresel refah ve Avrupa ile Güney Afrika’nın siyaseti ve ekonomisi üzerine çalışıyor.
Trendler en temelde yapıları gereği gelecek ile ilgilidir. Gelecekte işler bugünkünden farklı yapılır ve gelecek birileri tarafından anlaşılmayı bekler; ve hatta anlaşılmaya ihtiyaç duyar. Kitabın girişinde Harvardlı ünlü Psikolog Steven Pinker şöyle söylüyor: ”Dünyayı anlamanın iki yolu vardır; ya son bir saat içinde gezegenin herhangi bir yerinde meydana gelen en kötü şeyler hakkında sürekli bir takım anekdotlar edinirsiniz ya da insanlık durumunu değiştiren büyük gelişmelere kuş bakışı bakabildiğiniz bir perspektife sahip olursunuz. Birincisine ‘haber’ denir. Bilgeliğiniz ve zihinsel sağlığınız için ikincisiyle dengelemenizi öneririm.”
Kitap bize 9 farklı başlıkta, başta en önemli 10 trend olmak üzere toplamda 79 trend sunuyor. Ben size aslında diğerlerini de kapsayacak şekilde ilk 10 önemli trendi bilakis ters yönden ele alarak özetledim. Bakalım ne düşüneceksiniz?
En Önemli 10 TEHLİKE (Trend)
1. TEHLİKE, HERKES ZENGİNLEŞİYORSA TOPLUMA ETKİSİ NASIL OLUYOR?
(Veya Trend 1, BÜYÜK ZENGİNLEŞME)
1820’den beri dünya ekonomisinin büyüklüğü yüz kattan fazla büyüdü. Son 200 yılda dünya nüfusu sekiz kattan biraz daha az arttı. Bununla birlikte, zaman içinde ekonominin büyüklüğünü ölçmek zordur. Yaygın olarak kullanılan bir ölçü, belirli bir zamanda ABD’de, ABD dolarının sahip olduğu satın alma gücü paritesi değerine sahip varsayımsal bir para birimi olan 2011’e sabit uluslararası dolarıdır. Ekonomik büyüme rakamları, farklı ülkelerdeki bireylerin zaman içinde satın alma gücü hakkında daha iyi bir fikir vermek için ürünlerin yerel fiyatlarını yansıtacak şekilde ayarlanır.
1500 ile 1820 arasında, dünya gayri safi hasılası yılda yaklaşık yüzde 0,3 büyüdü ve sonunda 430 milyar dolardan 1,2 trilyon dolara, yani üç katına çıktı. Bazı ülkeler daha serbest piyasaları benimsemeye başladıkça ve artan uluslararası ticaretle birlikte hukukun üstünlüğü yayıldıkça, küresel ekonomik büyümenin hızı yılda yüzde 1,3’e yükseldi ve dünya ekonomisinin büyüklüğünü 1900’de 3,4 trilyon dolara çıkardı. O zamandan beri küresel ekonomik büyüme, yılda ortalama yüzde 3’ün biraz üzerinde gerçekleşti ve dünya gayri safi hasılası 2018’e kadar 121 trilyon doların üzerine çıktı. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC), orta düzeyde ekonomik ve nüfus artışını içeren yol ortası senaryosunun ölçütü, küresel ekonominin 2100 yılına kadar yaklaşık 600 trilyon dolara çıkacağını öngörüyor. IPCC, küresel ekonomik büyüme oranının bu senaryoda yıllık ortalama yüzde 2 civarında olmasını beklemektedir. Bununla birlikte, küresel ekonomik büyümenin 2000 yılından bu yana yüzde 2,8’lik ortalama oranını sürdürmesi durumunda, dünya ekonomisi bunun yerine 2100 yılına kadar neredeyse on kat artarak 1,1 katrilyon dolara yükselecekti. Peki, bu zenginleşme artan talep ve israf bize çevre, ahlak ve aile açısından ne getirecek?
2- TEHLİKE, ARTIK YOKSUL KALMADI MI? İSTEKLERİN SINIRI NEREDE?
(veya Trend 2, YOKSULLUĞUN SONU)
Aşırı yoksulluk içinde yaşayan insanların küresel oranı 1910’da yavaş yavaş yüzde 66’ya, 1950’de ise yüzde 55’e gerilemeye başladı. Dünya Bankası’na göre, dünya nüfusunun yüzde 42’si 1981’de hala mutlak yoksulluk içinde yaşıyordu. Yani aşırı yoksulluk oranının yarı yarıya düşmesi 160 yıl sürdü. Neyse ki, küresel yoksulluğun azaltılma hızı büyük ölçüde hızlandı. En son Dünya Bankası değerlendirmesi, aşırı yoksulluk içinde yaşayan dünya sakinlerinin payının 2018’de yüzde 8,6’ya düştüğünü gösteriyor. 1990 Yılında dünya nüfusunun yaklaşık 1,9 milyarı aşırı yoksulluk içinde yaşıyordu; 2018 yılına gelindiğinde, dünya nüfusunu 7,5 milyara çıkaran devam eden nüfus artışlarına rağmen bu sayı 650 milyona düşmüştü.
2015’te Birleşmiş Milletler insanlar için 2030 yılına kadar aşırı yoksulluğun ortadan kaldırılması hedefini belirledi. Mevcut yoksulluğu azaltma oranının korunması halinde, 2030 yılında dünya nüfusunun sadece yüzde 5’inden daha azı yoksul yaşayacaktır. Ama tabii ki bu daha iyi bir gelir dağılımı için talepleri arttıracak ve sosyal huzursuzluklara neden olabilecektir. Ne dersiniz?
3. TEHLİKE, TÜKENEN KAYNAKLAR!
(veyaTrend 3 KAYNAKLARIMIZ BİTİYOR MU?)
Stanford Üniversitesi biyologu Paul Ehrlich, 1968 tarihli Nüfus Bombası adlı kitabında aşırı nüfus ve aşırı tüketimin kaynakların tükenmesine ve küresel bir felakete yol açacağı konusunda bizleri uyardı.
Rekabetçi bir ekonomide, insanlığın bir şeyin değeri ve kullanılabilirliği hakkındaki bilgisi fiyata yansımaya meyillidir. Fiyatlar düşerse, kaynaklar talebe göre daha bol hale gelmiş sayılabilir. Fiyatlar artarsa, yine talebe göre daha az bol olduğu kabul edilebilir. Daha yüksek fiyatlar, yeni mevduatların keşfi, daha fazla kullanım verimliliği ve ikame maddelerinin geliştirilmesi de dahil olmak üzere inovasyon için teşvikler de yaratır.
Yakın tarihli bir makale, enerji, gıda, malzeme ve metalleri kapsayan 50 temel emtianın fiyatlarına bakınca 9 emtianın nominal fiyatlarının düştüğünü, 41 emtianın nominal fiyatlarının arttığını tespit etti. 50 emtianın ortalama nominal fiyatı yüzde 62,7 arttı. Ancak enflasyona göre düzeltilmiş 43 emtianın fiyatı geriledi, 2’si eşit değerde kaldı ve sadece 5 emtianın fiyatı arttı. Ortalama olarak, 50 emtianın gerçek fiyatı yüzde 36,3 oranında düştü.
1980 ve 2017 yılları arasında enflasyona göre düzeltilmiş kişi başı küresel saatlik gelir de yüzde 80,1 arttı. Bu nedenle, gereken iş miktarı için emtialar yüzde 64,7 daha ucuz hale geldi. Başka bir deyişle, 1980’de satın almak için çalışma süresi 60 dakika süren emtialar, 2017’de satın almak için sadece 21 dakika sürdü. Sonuç olarak, kaynaklar Ehrlich’in korktuğu şekilde tükenmiyor — insanlığın henüz sözde yenilmez tek bir kaynağın tükenmediği gerçeğine tanık olduğu gibi. Aslında, kaynaklar zaman içinde onlara olan talebe göre daha bol olma eğilimindedir. Bu analiz aslında artan tüketim talebine cevaben artan arzın zaten sınırlı olan kaynaklarımızın daha erken tükeneceğini
göstermiyor mu?
4. TEHLİKE, ARTAN NÜFUS TEHLİKESİ GERÇEK Mİ?
(veya Trend 4, YÜKSEK NÜFUS)
Demografi yazarı Wolfgang Lutz ve Uluslararası Uygulamalı Sistemler Analizi Enstitüsü’ndeki meslektaşları tarafından hesaplanan orta doğurganlık senaryosunda dünya nüfusu muhtemelen 2080 civarında 9.8 milyar insanla zirveye ulaşacak ve 2100 yılına kadar 9.5 milyara düşecek. Alternatif olarak, hızlı ekonomik büyüme, teknolojik ilerleme ve her iki cinsiyet için de artan eğitim düzeyini varsayarsak — doğurganlığı düşürme eğiliminde olan tüm faktörler – Lutz, dünya nüfusunun 2060 yılına kadar yaklaşık 8,9 milyarda zirveye çıkacağını ve 21. yüzyılın sonuna kadar 7,8 milyara düşeceğini öngörüyor. Bugün dünya nüfusu yaklaşık 7,7 milyar.
Bu yansımalar, Birleşmiş Milletler’in medyan nüfus yansımaları ile tezat oluşturuyor ve bu da dünya nüfusunun 2100’den önce 10.9 milyarda zirve yapma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyor. Lutz ve diğer araştırmacıları, geçmiş BM yansımalarının çok yüksek olduğuna işaret ediyor. Öyle olduğunu savunuyorlar, çünkü BM artan eğitim düzeylerinin, özellikle de kız ve kadınların okula gitme oranlarının doğurganlık üzerindeki etkilerini yeterince dikkate almıyor.
Hızla düşen çocuk ölüm oranları, artan kentleşme, artan gelirler ve siyasi ve ekonomik özgürlüğün yayılması gibi diğer küresel eğilimler, ailelerin daha az çocuk sahibi olma tercihleriyle güçlü bir şekilde ilişkilidir. Birçoğunun hayatta kalabileceği umuduyla birçok çocuğa sahip olmak yerine, dünyanın dört bir yanındaki daha fazla ebeveyn, sahip oldukları birkaç çocuğa, modern bir ekonomide gelişmelerini sağlayacak beceri ve sosyal sermayeyi sağlamayı hedefliyor. Daha düşük nüfus artışına yönelik eğilim iyi bir haber çünkü bu, üreme özgürlüğünün küresel genişlemesinin, kaç çocuğa sahip olmak istediklerine karar vermeleri için daha fazla aileye güç verdiği anlamına geliyor.
Ama yine ters açıdan bakarsak, duraksayan dünya nüfus artışı, daha yaşlı ve bakıma dolayısıyla finansmana muhtaç bir dünya nüfusu anlamına gelmiyor mu?
Herhalde gelecekte hakim olan milletler daha genç, aktif ve üretken nüfusa sahip olanlar olacaktır. Yeni bir uygarlık doğacak gibi görünüyor. Ne dersiniz?
5. TEHLİKE, KITLIK OLMAYACAK MI?
(veya Trend 5, KITLIĞIN SONU)
Yeterli beslenme, insanın hayatta kalması için temel bir gerekliliktir. Tarih boyunca gıda hep çok azdı. Gıda kıtlığının yaygınlığı, “bugün bayram, yarın kıtlık” gibi yaygın olarak kullanılan deyimlerin bolluğundan anlaşılabilir.
1961’den bu yana, kişi başına günlük ortalama nüfus ağırlıklı gıda arzı 2017’de 2.196 kaloriden 2.962 kaloriye yükselmiştir. Bu rakamları bir perspektife koymak için: ABD Tarım Bakanlığı, orta derecede aktif yetişkin erkeklerin günde 2.200 ila 2.800 kalori tüketmesini ve orta derecede aktif kadınların günde 1.800 ila 2.000 kalori tüketmesini önermektedir. Sahra Altı Afrika’da, kişi başına günlük ortalama gıda arzı 1961’de yaklaşık 1.800 kaloriden 2017’de 2.449 kaloriye yükseldi.
Gıdaya artan erişimin nedeni nedir? Birincisi, daha bilimsel çiftçilik yöntemleri, bol ve çok gelişmiş gübrelere ve böcek ilaçlarına erişim ve yeni yüksek verimli ve hastalıklara dayanıklı bitkiler nedeniyle tarımsal üretkenlik büyük ölçüde iyileşmiştir. İkincisi, dünya çok daha zenginleşti ve insanlar daha fazla yiyecek satın alabiliyor, böylece üretimini teşvik ediyor. Üçüncüsü, demokrasinin ve özgür basının yayılması, hükümetlerin daha hesap verebilir olmasını ve insan hakları ihlallerinin geniş çapta rapor edilmesini sağlar. Dördüncüsü, gelişmiş ulaşım ve iletişim, bol hasadı olan ülkelerin tarımsal fazlalarını gıda kıtlığı çeken ülkelere satmalarına veya bağışlamalarına olanak tanır vs. derken yaptığımız kabuller ne kadar gerçekçi?
Kıtlık çeken kitleler gıdayı hangi mali kaynaklarla temin edecek veya zaten zengin olanlar niye gıdalarını karşılıksız paylaşacak? Ne dersiniz?
6. TEHLİKE, DOĞAL HAYAT SONA MI ERİYOR?
(veya Trend 6, DOĞA İÇİN DAHA FAZLA ARAZİ
Maryland Üniversitesi’ndeki araştırmacıların Eylül 2018’de doğada yaptıkları bir çalışmada, küresel ağaç gölgesinin 1982 ile 2016 yılları arasında 2.24 milyon kilometre kare (865.000 mil kare) arttığını bildirdi. Bu, Alaska ve Montana’nın toplamından daha büyük bir arazi alanı.
Nature Climate Change dergisindeki 2011 tarihli bir araştırma, küresel orman büyümesinin ve yeniden büyümesinin şu anda bir karbon lavabosu olarak hareket ettiğini ve her yıl atmosferden fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan toplam karbondioksit emisyonlarının üçte birini ve dörtte birini aldığını tahmin ediyor. Avrupa Rusya da dahil olmak üzere Avrupa’daki ağaç gölgelik, tüm kıtalar arasında en büyük kazanç olan yüzde 35 arttı. Araştırmacılar bu artışın büyük bir kısmını Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Doğu Avrupa’da ortak bir süreç olan terk edilmiş tarım arazilerindeki doğal ağaçlandırmaya bağlıyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’deki ağaç gölgelik sırasıyla yüzde 34 ve yüzde 15 arttı.
Araştırma, Arjantin, Brezilya ve Paraguay gibi ülkelerde orman örtüsünün daralmaya devam ettiği tropik bölgelerde ormansızlaşmanın birincil itici gücünün tarımsal sınırın genişlemesi olduğunu belirtiyor.
Bu yeni veriler, Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2015 yılında orman örtüsünün 1990 yılında küresel arazi alanının yüzde 31,6’sından 2015 yılında yüzde 30,6’ya düştüğü yönündeki bulgularına aykırıdır. Maryland ve FAO raporları arasındaki eşitsizlik, fao’nun hükümetler tarafından sağlanan verilere olan güveninden ve orman örtüsü olarak sayılanların biraz farklı tanımlarından kaynaklanmaktadır.
Genişleyen ormanlık alanlar, insanlığın doğal dünyadan çekilme sürecine başladığını ve bunun da diğer türlerin toparlanması ve gelişmesi için daha geniş bir alan sağlayacağını göstermektedir.
Ama bu güzel gelecek vadeden doğal hayatın büyümesine artan zenginlik ve takiben talep yine de doğal hayatı tehdide devam etmeyecek mi?
TEHLİKE 7, SANAYİLEŞME VE KENTLEŞME ZENGİNLİĞİN ANAHTARI!
(veya Trend 7, GEZEGEN ŞEHİR)
Büyüyen kentleşme hem insanlık hem de doğal dünya için iyidir. Tarihsel olarak, insanlığın yüzde 80 ila yüzde 90’ı kırsal alanlarda yaşamış ve tarımda çalışmıştır. Ama birçok insan için şehirler kurtuluşun motorlarıydı. Örneğin ortaçağ Avrupa’sında, efendilerinden kaçan ve “bir yıl bir gün” bir şehirde yaşayan köleler kölelikten kurtuldu.
Bugün şehirler inovasyon merkezleri, büyüme motorları ve nüfusun en zengin kesimine ev sahipliği yapıyor, sadece Delhi, Londra, New York, Şangay, Seul ve Tokyo’yu düşünün. Aslında, Dünya Bankası şunları buldu: “Sanayileşmeden ve kentleşmeden hiçbir ülke orta gelire ulaşamadı. Canlı şehirler olmadan hiçbiri yüksek gelire ulaşamadı.” Kentleşme çevre için de iyidir. Ortalama olarak, şehir sakinleri daha az elektrik kullanır, daha az karbondioksit yayar ve kırsal kesimde yaşayan insanlardan daha küçük arazi izlerine sahiptir.
Birleşmiş Milletler’e göre, şehirlerde yaşayan insanlığın payı 1950’de 751 milyondan (yüzde 29) 2018’de 4.2 milyara (yüzde 55) yükseldi ve bu da kırsal alanlarda yaşayan 3 milyardan fazla insanı geride bıraktı. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü, dünya nüfusunun yüzde 85’inin 2100 yılına kadar kentleşeceğini tahmin ediyor. Bu, öngörülen 9,8 milyar küresel nüfusun 1,5 milyardan daha azının bu yüzyılın sonuna kadar kırsal alanlarda yaşayacağı anlamına geliyor.
İnsanların kırsal alanları terk etmesiyle tarımsal üretimin azalması söz konusu olmayacak mı? Şu anda ancak birtakım teşviklerle kırsalda tutulan batılı çiftçilere bu gidişle doğudakiler de katılmayacak mı? Mekanize tarımın söz konusu olamadığı küçük ölçekli tarım arazileri ileride boş kalmayacak mı? Ne dersiniz?
8. TEHLİKE, DEMOKRASİ Mİ, OTOKRASİ Mİ DAHA YAYGINLAŞIYOR?
(veya Trend 8, DEMOKRASİ YÜRÜYÜŞTE)
Amerikalı akademisyen Francis Fukuyama, 20. yüzyılın sonundaki komünist diktatörlüklerin patlamasını yansıtan 1989 tarihli “Tarihin Sonu” adlı makalesinde, “Tanık olabileceğimiz şey sadece Soğuk Savaş’ın sonu değil”, “Batı liberal demokrasisinin nihai olarak evrenselleştirilmesi” önerisinde bulunuyor. Bugün pek çok kişi Fukuyama’yı naiflikle suçluyor, çünkü dünyanın birçok yerinde sol ve sağcı çeşitlerin otoriter popülizmi artıyor. Yine de Fukuyama’nın tezini tamamen reddetmek bir hata olur. Demokrasi bir zamanlar olduğu kadar hızlı genişlemiyor olabilir ama tam bir geri çekilme içinde de değil.
Modern temsili demokrasi, 18. yüzyılda Batı Avrupa’da ortaya çıktı. Daha sonra yavaş yavaş dünyanın diğer bölgelerine yayıldı ve 1920’lerin başında yüksek bir noktaya ulaştı. Faşizmin ve komünizmin yükselişi, sonraki yıllarda demokratik kazanımların bir kısmını tersine çevirdi. 1970’lerin başında, kabaca iki kat daha fazla ülke demokratik olmaktan çok otokratik olarak tanımlanabilirdi. 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonra demokrasi büyük ölçüde genişledi.
Sistemik Barış Merkezi, her ülkedeki siyasi rejimin özelliklerini Kuzey Kore gibi bir zulmü ifade eden -10’dan, Norveç gibi politik olarak özgür bir toplumu ifade eden 10’a kadar bir ölçekte değerlendirir.
Tam teşekküllü demokrasiler olarak nitelendirilen 7 ve üzeri puan alan ülkelerin oranı 1989’da yüzde 31’den 2017’de yüzde 49’a yükseldi. -7 ve altında puan alan ve böylece tam teşekküllü otokrasi olarak nitelendirilen ülkelerin yüzdesi aynı dönemde yüzde 39’dan yüzde 11’e geriledi. Hem demokratik hem de otokratik özelliklere sahip ülkeler yüzde 30’dan yüzde 39’a yükseldi. Sonuç olarak, demokrasinin ölüm ilanını yazmak için henüz erken.
Merak ediyorum acaba, bu iletişim hızından mı, yoksa sosyal medya sayesinde herkesin bir haber kaynağı haline gelmesinden mi, belki de gerçekten dünyada milliyetçilik ve otokrasi yükseliyor algısı mevcut. Belki de bu son yüzyılın ortalarında Avrupa’da olan faşist akımın tekrarı mı? Ne dersiniz?
9. TEHLİKE, SAVAŞ MI, BARIŞ MI?
( veya Trend 9, UZUN BARIŞ)
Geçtiğimiz yarım yüzyıl boyunca, ülkeler arasındaki savaşlar daha nadir hale geldi ve meydana gelenler daha az insanı öldürdü. RAND Corporation’ın savaştaki küresel eğilimler hakkındaki 2017 tarihli raporunda şu gözlemler yer alıyor: “Dünyadaki silahlı çatışma görülme sayısı, 2014-2015 yıllarında artmasına rağmen, son birkaç on yılda önemli ölçüde azaldı. Devletlerarası savaş (yani devletler arasındaki savaş) nadir görülen bir olay haline geldi.”
Silahlı çatışmalardaki küresel eğilimi ölçmenin yaygın bir yolu, birbirleriyle savaşa giren ülke çiftlerini yıllık olarak saymaktır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllar, 1990’larda Sovyet İmparatorluğu’nun çöküşüyle birlikte bir sömürgesizleşme dalgası gördü ve bu da egemen ülkelerin sayısının 1946’da yaklaşık 50’den bugün yaklaşık 200’e çıkmasına neden oldu. Sezgisel olarak, egemen ülkeler arasındaki savaş olasılığının sayıları çoğaldıkça artabileceği anlaşılıyor. Bununla birlikte, devletlerarası savaşların sayısındaki eğilim genellikle İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden bu yana aşağı yönlü olmuştur. Bir Clingendael Enstitüsü raporu, son yıllarda daha fazla ülke aynı anda demokratik, zengin ve ekonomik olarak iç içe geçmiş hale geldikçe devletlerarası savaştaki eğilimin azaldığına işaret ediyor. Sonuç olarak, nispeten pasifik dönemimiz “demokratik” veya “kapitalist” barış olarak nitelendirildi. RAND Corporation’ın 2017 raporu, 2040 yılına kadar devletlerarası savaşların muhtemelen azalmaya devam edeceğini de öngörüyor.
Dünya konjonktürü ne kadar hızlı değişiyor değil mi? Yukarıda yazılan kısa süre önce yapılmış analizler bile geçmişte kaldı. Kuzey Kore’nin tehditleri, Trump ile başlayan ABD – Çin anlaşmazlıkları, Türkiye’nin eski bağlantısızları andıran global tutumu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Çin’in Tayvan’ı tehdidinin yanında Ortadoğudaki kronik istikrarsızlık, Suriye ve Afganlı mülteciler sorunu, Fransa’daki huzursuzluklar vb hadiseler artık dünyanın gelecek tasavvurları hakkında tahmin ve beklentileri çok başkalaştırdı. Savaş mı, barış mı? Cevabımız tabii ki barış, ama nasıl, ne süreyle? Ne dersiniz?
10. TEHLİKE, DOĞAL AFETLER ARTIYOR MU?
veya Trend 10, DAHA GÜVENLİ BİR DÜNYA
Bir kişinin deprem, sel, kuraklık, fırtına, orman yangını, heyelan veya salgın gibi doğal bir felakette ölme ihtimali 1920’lerden ve 1930’lardan bu yana yaklaşık yüzde 99 oranında azaldı. Günümüzde insanların artan zenginlik ve teknolojik ilerleme nedeniyle doğal afetlerden kurtulma olasılıkları çok daha yüksektir. Binalar depremlere karşı hayatta kalmak için daha iyi; hava uyduları ve gelişmiş bilgisayar modelleri ile sağlanan erken fırtına uyarıları insanlara hazırlanmak ve tahliye zaman veriyor; ve geniş hastalık gözetimi sayesinde gelişmekte olan salgınları durdurmak için derhal tıbbi müdahale sağlıyor.
Ne yazık ki, kötü hava koşulları ve depremler yoksullukla karşılaştıklarında büyük ölçüde ölüm ve yıkıma neden olmaktadır.
Sonuç olarak, doğal afetlerden kaynaklanan ölümlerin yüzde 90’ı 1996 ve 2015 yılları arasında gelişmekte olan ve yoksul ülkelerde meydana geldi. Son 20 yılın en büyük doğal felaketleri 2004’te 230.000 kişinin ölümüyle sonuçlanan Hint Okyanusu tsunamisi, 223.000 kişinin öldüğü 2010 Haiti depremi ve 2008’de Myanmar’da 138.000 kişinin ölümüne neden olan Kategori 4 fırtınası Siklon Nargis’ti. Buna karşılık, Queensland, Avustralya, 2010 yılında Kategori 5 Siklon Yasi tarafından vurulduğunda, sonuç sıfır ölüm oldu.
Kasırgalar gibi hava koşullarına bağlı felaketlerin maliyetleri arttı, çünkü artan gelirler insanları daha fazla ev, yol, okul, fabrika ve alışveriş merkezi inşa ederken daha fazla mülke zarar vermeye teşvik etti. Bununla birlikte, Colorado Üniversitesi siyaset bilimcisi Roger Pielke Jr., 1990 ve 2017 yılları arasında küresel gayri safi yurtiçi hasılanın bir oranı olarak hava koşullarına bağlı afet kayıplarındaki küresel eğilimin aşağı yönlü olduğunu tespit etti. Küresel olarak konuşursak, insanlar genellikle doğanın mülklerini yok edebileceğinden daha hızlı zenginleşiyorlar.
Peki şimdi soruyorum; iklim değişikliği beklentisi gerçekse, hatta geri döndürülemez bir yola girildiyse, doğal afetler hakkında beklentimiz artık ne olmalı ve yaşadığımız çevreleri nasıl muhafaza edebiliriz? Ne dersiniz?
Yazımın başında “Ben size aslında diğerlerini de kapsayacak şekilde ilk 10 önemli trendi bilakis ters yönden ele alarak özetledim. Bakalım ne düşüneceksiniz?” diye sormuştum. Şimdi benim düşünce yaklaşımımla tehditleri okudunuz, son olarak daha büyük soruyorum: NE DERSİNİZ?
*Business Trends in Practice: The 25+ Trends That are Redefining Organizationshttps://www.amazon.com/Business-Trends-Practice-Redefining-Organizations/dp/1119795575
**Ten Global Trends Every Smart Person Should Know: And Many Others You Will Find Interesting https://www.amazon.com/Global-Trends-Every-Smart-Person/dp/1948647737
Murat ÜLKER
