Dünyayı dolaşan bir yelkenli tekneyi tanımlayan bazı temel özellikler şunlardır:
Denize elverişlilik: Dünya çevresindeki açık denizleri dolaşan bir yelkenli teknenin birinci özelliği, çeşitli hava koşullarına dayanma ve dalgalı denizlerin üstesinden gelme yeteneğidir. Tekne, şiddetli rüzgarlara, büyük dalgalara ve olumsuz hava koşullarına dayanacak şekilde tasarlanmış güçlü ve sağlam bir gövde yapısına sahip olmalıdır. Gövde şekli tipik olarak çok çeşitli koşullarda stabilite, konfor ve performans için optimize edilmelidir.
Uzunluk ve Deplasman: Dünyanın dört bir yanındaki uzun yol yelkenli tekneleri genellikle kıyı gezi teknelerinden daha büyük ve ağırdır. Uzunluk tipik olarak 9 ile 18 metre arasında değişir ve yeterli yaşam alanı, depolama kapasitesi ve stabilite sunar. Teknenin deplasmanı (taşırdığı su miktarı), stabilite ve uzun yolculuklar için bol malzeme taşıma imkanı vermek için genellikle kıyılarda dolaşan aynı boyda teknelere göre nispeten daha yüksektir.
Salma Tasarımı: Salma tasarımı, dünya çapında bir yelkenli teknenin stabilitesinde ve performansında çok önemli bir rol oynar. Açık deniz teknelerinin çoğu, mükemmel bir denge ve alabora olmaya karşı direnç sağlayan ağır ve omurga bir salmaya (salma gövdeli-full keel) sahiptir. Omurga yapısı da aynı zamanda rüzgara karşı performansı artırmaya yardımcı olur ve teknenin yana kayma eğilimini azaltır. Salma gövdeli, omurgadan salma teknelerin su kesimi de diğer salma tiplerine göre (örneğin finn salma) daha az olacağından özellikle mercan resifleri, lagunlar gibi sığ sularda kıyılara daha çok yanaşma imkanı verecektir.
Arma ve Yelken Planı: Dünyayı dolaşan bir yelkenli teknenin donanım ve yelken planı verimlilik, çok yönlülük ve kullanım kolaylığı için tasarlanmıştır. Açık deniz teknelerinin çoğu, farklı rüzgar koşullarına uyacak çeşitli yelken kombinasyonlarına izin veren bir şalupa (sloop) veya kotra arma (cutter) yelken donanımına sahiptir. Arma tipik olarak sağlamdır ve kuvvetli rüzgarlarda yelken alanını azaltmak için çoklu camadan noktaları içerir. Sarma sistemleri, kullanım kolaylığı ve esneklik anlamında günümüzde sıkça kullanılmaktadır. Benzer şekilde direği tutan donanımlar, punteller, çarmıklar, çarmık ayakları vbg daha sağlam ve güçlü kalınlıklarda ve buna uygun malzemeler kullanılarak tasarlanır.
Kendi Kendine Yeterlilik: Dünyayı dolaşırken uzun açık deniz geçişleri ve potansiyel olarak uzun süreler, kıyı görmeden yapılacak seyir rotaları göz önüne alındığında, kendine yeterlilik çok önemlidir. Dünyayı dolaşan bir yelkenli tekne, teknede uzun süre dışarıdan ikmal olanağı olmadan bağımsız yaşamayı sağlayacak sistem ve özelliklerle donatılmıştır. Geniş tatlı su depolama kapasitesi ve / veya deniz suyunu arıtan sistemler, verimli enerji üretimini (güneş panelleri veya rüzgar jeneratörleri gibi), güvenilir navigasyon ve iletişim ekipmanlarını ve bunun gibi denizde geçirilecek uzun süreler için gerekli teçhizatı gerekli kılar. Ayrıca kimi elektrik ve elektronik sistemlerin yedekli olacak şekilde çift olarak montajı da özellikle önerilir.
Güvenlik: Dünyayı dolaşan bir yelkenli teknede tekne ve mürettabatın güvenliği önceliklidir. Bu tür tekneler, açık deniz sınıfı can salları, EPIRB cihazları (Acil Konum Sinyal Üreticileri) veya GMDSS sinyalleri gönderme yeteneğine sahip telsizler ve kapsamlı ilk yardım çantaları gibi güvenlik özellikleriyle donatılmıştır. Ayrıca, zorlu koşullarda mürettebatın güverte üzerinde güvenliği için sağlam cankurtaran halatları ve vardevelalara sahip, iyi emniyete alınmış ve uygun şekilde tasarlanmış güverte düzenlerine sahiptir. Tabi takdir edeceğiniz gibi bu donanımların teknede bulunması yeterli değildir. Mürettebatın da bu cihazların kullanımı konusunda eğitilmiş ve deneyimli ve ilk yardım konusunda bilgili olmaları gerekir.
Konforlu ve İşlevsel Bir İç Mekan: Dünyayı dolaşan bir yelkenli tekne, denizde uzun süre konforlu bir yaşam alanı sağlamak amacıyla tasarlanmalıdır. İç mekan düzeni, işlevsel ve pratik kamaralar, salon, mutfak ve tuvaletler (banyolar) sunarak, alan kullanımını en üst düzeye çıkarmak için tasarlanmalıdır. Her kıyı köşe iyi değerlendirilir. İyi yalıtılmış kabinler, geniş depolama alanı ve konforlu yataklar, teknenin genel konforuna ve yaşanabilirliğine katkıda bulunur. Zira uzun deniz seyahatleri her türlü hava koşullarında insan yaşamına uygun sıcaklık aralıklarını, havalandırma ihtiyacını olabilecek en üst seviyede muhafaza edebilmelidir.
Depolama Kapasitesi: Dünyanın dört bir yanındaki sularda açık deniz yelkenli tekneleri, uzun yolculuklar için erzak, ekipman ve kişisel eşyaları yerleştirmek için bolca depolama kapasitesine sahip olmalıdır. Sarf malzemelerinin ve teçhizatın güvenli bir şekilde saklanabilmesini ve kolayca erişilebilmesini sağlamak için geniş dolap alanları, entegre depolama çözümleri, yiyeceklerin uygun şekilde korunmasını sağlayacak soğutucular ve iyi tasarlanmış saklama alanları kimi zaman hayati derecede önem arzeder.
Güvenilir Sistemler ve Yedekleme: Dünyanın dört bir yanında uzun deniz seyahatleri yapan tekneler, güvenilir sistemlerle donatılmalı ve genellikle kritik konularda yedeklenmiş cihaz ve ekipmanlar kullanmalıdır. Bunlar genellikle yedeklenmiş navigasyon sistemleri, iletişim ekipmanları, motorlar ve güç üretim kaynaklarını içerir. Uzun geçişlerde güvenlik ve güvenilirlik için yedekleme sistemlerine ve yedekliliğe sahip olmak bu tür bir teknede olmazsa olmaz koşullardan biri kabul edilir.
Bakım Kolaylığı: Bir diğer husus bakım kolaylığıdır ve her cihazın veya ekipmanın arıza yapabileceği, bakım için müdahale gerektireceği düşünülerek tasarlanmalıdır. Kritik bileşenlere, sistemlere ve ekipmanlara erişim, denizdeyken rutin bakım ve onarımları kolaylaştırmak için düşünülerek seçilmeli ve tekneye yerleştirilmelidir.
Açık denizlere çıkma planları yapan tüm denizci dostlarımıza sevgi ve saygıyla.
Yazı: M. Yakup Özer
Fotoğraflar: Ahmet Büyükertan
Yayına Hazırlayan: Doruk Ajans / Yelkencinin Gazetesi Kuruluşudur.
